ਭ੍ਰਾਤਿ, ਭ੍ਰਾਂਤਿ

bhrāti, bhrāntiभ्राति, भ्रांति

ਸੰ. भ्रान्ति- ਸੰਗ੍ਯਾ- ਭ੍ਰਮਣ. ਘੁੰਮਣਾ. "ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਗੋਬਿੰਦ ਕਾ ਬਿਨਸੈ ਭ੍ਰਮਭ੍ਰਾਂਤਿ." (ਬਿਲਾ ਮਃ ੫) ੨. ਅਯਥਾਰਥਗ੍ਯਾਨ. ਝੂਠੀ ਸਮਝ. "ਭ੍ਰਾਤਿ ਤਜਿਛੋਡਿ ਤਉ ਅਮਿਉ ਪੀਜੈ." (ਮਾਰੂ ਮਃ ੧) ੩. ਸ਼ੱਕ. ਸੰਸਾ. "ਸ਼ਬਦੁ ਵੀਚਾਰਿ ਮਿਲਣੁ ਨਹੀ ਭ੍ਰਾਤਿ." (ਆਸਾ ਅਃ ਮਃ ੧) ੪. ਇੱਕ ਅਰਥਾਲੰਕਾਰ. ਕਿਸੇ ਵਸ੍‍ਤੁ ਦੇ ਤੁੱਲ ਦੂਜੀ ਵਸ੍‍ਤੁ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਉਸ ਦਾ ਰੂਪ ਹੀ ਮੰਨ ਲੈਣਾ "ਭ੍ਰਾਂਤਿ" ਅਲੰਕਾਰ ਹੈ. ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ "ਭ੍ਰਮ" ਭੀ ਹੈ.#ਆਨ ਬਾਤ ਕੋ ਆਨ ਮੇ ਹੋਤ ਜਹਾਂ ਭ੍ਰਮ ਆਯ,#ਤਾਂਸੋਂ ਭ੍ਰਮ ਸਭ ਕਹਿਤ ਹੈਂ ਭੂਸਣ ਸੁਕਵਿ ਬਨਾਯ.#(ਸ਼ਿਵਰਾਜਭੂਸਣ)#ਉਦਾਹਰਣ-#ਮ੍ਰਿਗਤ੍ਰਿਸਨਾ ਜਿਉ ਝੂਠੋ ਇਹੁ ਜਗ#ਦੇਖਿ ਤਾਸਿ ਉਠਿ ਧਾਵੈ.#(ਗੁਉ ਮਃ ੯)#ਨਰਪਤਿ ਏਕੁ ਸਿੰਘਾਸਨਿ ਸੋਇਆ,#ਸੁਪਨੇ ਭਇਆ ਭਿਖਾਰੀ,#ਅਛਤ ਰਾਜ ਬਿਛੁਰਤ ਦੁਖੁ ਪਾਇਆ#ਸੋ ਗਤਿ ਭਈ ਹਮਾਰੀ.#(ਸੋਰ ਰਵਿਦਾਸ)#ਜੈਸੇ ਕਚਈ ਮੁਦਿਤ ਪੇਖ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬ ਨਿਸਿ#ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬ ਦੇਖ ਕੂਪ ਮੇ ਪਰਤ ਹੈ,#ਜੈਸੇ ਕਾਂਚਮੰਦਿਰ ਮੇ ਮਾਨਸ ਅਨੰਦਮਈ#ਸ਼ਾਨ ਪੇਖ ਆਪਾਆਪ ਭੂਸਕੈ ਮਰਤ ਹੈ.#(ਭਾਗੁ ਕ)#ਬਾਜੀਗਰ ਜੈਸੀ ਬਾਜੀ ਮਾਯਾ ਕੀ ਕਨਾਤ ਸਾਜੀ#ਪਾਜੀ ਕੋ ਅਪਾਜੀ ਲਖ ਤਾਂਸੋਂ ਬਿਰਮਾਯੋ ਹੈ,#ਸੁਪਨੇਪਦਾਰਥ ਸੁਆਰਥ ਮੇ ਰਚ੍ਯੋ ਸੰਚੈ#ਸੰਚਿ ਸੰਚਿ ਜਾਗੇ ਤੇ ਬਹੁਰਿ ਪਛਤਾਯੋ ਹੈ,#ਸੁਕਤਾ ਰਜਤ ਮ੍ਰਿਗਤ੍ਰਿਸਨਾ ਮੇ ਨੀਰ ਜੈਸੇ#ਰੱਜੁ ਮੇ ਸਰਪ ਆਦਿ ਅੰਤ ਹੂੰ ਨ ਪਾਯੋ ਹੈ,#ਕੂੜ ਹੈ ਰੇ ਕੂੜ, ਮਨ ਮੂੜ ਲਗ ਨਾਮ ਰੂੜ#ਸਾਚੇ ਕੋ ਬਨਾਯੋ ਤਾਂਤੇ ਸਾਚੋਸੋ ਸੁਹਾਯੋ ਹੈ.#(ਨਾਪ੍ਰ)#(ਅ) ਭਯ, ਕ੍ਰੋਧ ਅਥਵਾ ਆਨੰਦ ਕਰਕੇ ਚਿੱਤ ਦਾ ਐਸਾ ਭ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਪੈਣਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਯੋਗ ਅਯੋਗ ਦਾ ਧ੍ਯਾਨ ਜਾਂਦਾ ਰਹੇ, ਭ੍ਰਾਂਤਿ ਦਾ ਦੂਜਾ ਰੂਪ ਹੈ. ਇਸ ਨੂੰ "ਵਿਭ੍ਰਮ" ਭੀ ਆਖਦੇ ਹਨ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਭਾਈਆਂ ਮਾਰਨ ਭਾਈ ਦੁਰਗਾ ਜਾਣਕੈ.#(ਚੰਡੀ ੩)#ਸ਼੍ਰੋਨਨ ਮੇ ਸੁਨ ਬਾਜਨ ਕੀ ਧੁਨਿ#ਵਿਭ੍ਰਮ ਹੋਤ ਭਯੋ ਮਨ ਨਾਰੀ,#ਹਾਰ ਲਪੇਟਲਯੋ ਕਟਿ ਕੇ ਤਟ#ਕਿੰਕਨਿ ਲੈ ਗਰ ਬੀਚ ਸੁਧਾਰੀ,#ਨੂਪੁਰ ਹਾਥਨ ਮੇ ਪਹੁਁਚੀ ਪਗ#ਅੰਚਰ ਅੰਗਿਨ ਥਾਨ ਸਵਾਰੀ,#ਅੰਜਨ ਅੰਜ ਕਪੋਲਨ ਪੈ, ਚਖ-#ਜਾਵਕ ਡਾਰ ਨ ਧੀਰ ਵਿਚਾਰੀ.#(ਨਾਪ੍ਰ)

सं. भ्रान्ति- संग्या- भ्रमण. घुंमणा. "नामु जपत गोबिंद का बिनसै भ्रमभ्रांति." (बिला मः ५) २. अयथारथग्यान. झूठी समझ. "भ्राति तजिछोडि तउ अमिउ पीजै." (मारू मः १) ३. शॱक. संसा. "शबदु वीचारि मिलणु नही भ्राति." (आसा अः मः १) ४. इॱक अरथालंकार. किसे वस्‍तु दे तुॱल दूजी वस्‍तु नूं वेखके उस दारूप ही मंन लैणा "भ्रांति" अलंकार है. इस दा नाम "भ्रम" भी है.#आन बात को आन मे होत जहां भ्रम आय,#तांसों भ्रम सभ कहित हैं भूसण सुकवि बनाय.#(शिवराजभूसण)#उदाहरण-#म्रिगत्रिसना जिउ झूठो इहु जग#देखि तासि उठि धावै.#(गुउ मः ९)#नरपति एकु सिंघासनि सोइआ,#सुपने भइआ भिखारी,#अछत राज बिछुरत दुखु पाइआ#सो गति भई हमारी.#(सोर रविदास)#जैसे कचई मुदित पेख प्रतिबिंब निसि#सिंघ प्रतिबिंब देख कूप मे परत है,#जैसे कांचमंदिर मे मानस अनंदमई#शान पेख आपाआप भूसकै मरत है.#(भागु क)#बाजीगर जैसी बाजी माया की कनात साजी#पाजी को अपाजी लख तांसों बिरमायो है,#सुपनेपदारथ सुआरथ मे रच्यो संचै#संचि संचि जागे ते बहुरि पछतायो है,#सुकता रजत म्रिगत्रिसना मे नीर जैसे#रॱजु मे सरप आदि अंत हूं न पायो है,#कूड़ है रे कूड़, मन मूड़ लग नाम रूड़#साचे को बनायो तांते साचोसो सुहायो है.#(नाप्र)#(अ) भय, क्रोध अथवा आनंद करके चिॱत दा ऐसा भ्रम विॱच पैणा, जिस तों योग अयोग दा ध्यान जांदा रहे, भ्रांति दा दूजा रूप है. इस नूं "विभ्रम" भी आखदे हन.#उदाहरण-#भाईआं मारन भाई दुरगा जाणकै.#(चंडी ३)#श्रोनन मे सुन बाजन की धुनि#विभ्रम होत भयो मन नारी,#हार लपेटलयो कटि के तट#किंकनि लै गरबीच सुधारी,#नूपुर हाथन मे पहुँची पग#अंचर अंगिन थान सवारी,#अंजन अंज कपोलन पै, चख-#जावक डार न धीर विचारी.#(नाप्र)

You Might Interested In: