ਸੂਕ੍ਸ਼੍‍ਮ, ਸੂਕ੍ਸ਼੍‍ਮ

sūksh‍ma, sūksh‍maसूक्श्‍म, सूक्श्‍म

ਸੰ. ਵਿ- ਪਤਲਾ. ਬਾਰੀਕ। ੨. ਛੋਟਾ। ੩. ਤੁੱਛ। ੪. ਇੱਕ ਅਲੰਕਾਰ. ਇਸ਼ਾਰੇ ਦਾ ਉੱਤਰ ਇਸ਼ਾਰੇ ਨਾਲ ਦੇਣਾ ਅਥਵਾ ਸ਼ਰੀਰ ਦੀ ਚੇਸ੍ਟਾ (ਹਰਕਤ) ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਸੂਖਮ ਭਾਵ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨਾ, ਜਾਂ ਜਾਣਨਾ ਸੂਕ੍ਸ਼੍‍ਮ ਅਲੰਕਾਰ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਮੇਲਿਓਂ. ਬਾਬਾ ਉੱਠਿਆ ਮੁਲਤਾਨੇ ਦੀ ਜ੍ਯਾਰਤ ਜਾਈ, ਅੱਗੋਂ ਪੀਰ ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਦੁੱਧਕਟੋਰਾ ਭਰ ਲੈਆਈ, ਬਾਬਾ ਕਢ ਕਰ ਬਗਲ ਤੇ ਚੰਬੇਲੀ ਦੁਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਈ, ਜਿਉਂ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਗੰਗ ਸਮਾਈ. (ਭਾਗੁ)#ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਪੀਰਾਂ ਨੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਭਰੇ ਪਿਆਲੇ ਤੋਂ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮੁਲਤਾਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪੀਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ, ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਥਾਉਂ ਨਹੀਂ. ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਦੁੱਧ ਉੱਪਰ ਚੰਬੇਲੀ ਦਾ ਫੁੱਲ ਰੱਖਕੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਤਰਾਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਲੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਰ ਥਾਂ ਸਮਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ.#ਦੇਹ ਕੰਚੁਕੀ ਤਾਂਹਿ ਸਵਾਰੀ,#ਏਕ ਹਾਥ ਮੇ ਜਿਹਵਾ ਧਾਰੀ,#ਗਹ੍ਯੋ ਲਿੰਗ ਕੋ ਦੂਸਰ ਹਾਥਾ,#ਆਵਾ ਸਨਮੁਖ ਜਹਿਂ ਜਗਨਾਥਾ (ਨਾਪ੍ਰ)#ਕਲਿਯੁਗ ਨੇ ਇਸ ਚੇਸ੍ਟਾ ਤੋਂ ਸੂਖਮ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੋ ਰਸਨਾ ਅਤੇ ਇੰਦ੍ਰੀ ਦੇ ਦਾਸ ਹਨ, ਉਹੀ ਕਲਿਯੁਗੀ ਜੀਵ ਹਨ ਅਰ ਵਿਸੈ ਪਰਾਇਣ ਹੋਣਾ ਹੀ ਕਲਿਯੁਗ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ.#(ਅ) ਜੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਅਥਵਾ ਆਕਾਰ ਤੋਂ ਵਿਰੁੱਧ ਭਾਵ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ ਤਦ "ਵਿਖਮ ਸੂਕ੍ਸ਼੍‍ਮ" ਹੁੰਦਾ ਹੈ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਹੈ ਹੈ ਕਰਿਕੈ ਓਹਿ ਕਰੇਨਿ,#ਗਲ੍ਹਾਂ ਪਿਟਨਿ ਸਿਰੁ ਖੋਹੇਨਿ,#ਨਾਉ ਲੈਨਿ ਅਰੁ ਕਰਨਿ ਸਮਾਇ,#ਨਾਨਕ ਤਿਨ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਇ.#(ਸਵਾ ਮਃ ੧)#ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਸਿਆਪੇ ਸਮੇਂ ਗਲ੍ਹਾਂ ਸਿਰ ਪੱਟਾਂ ਉੱਪਰ ਹੱਥ ਮਾਰਕੇ ਆਖਦੀਆਂ ਹਨ ਹੈ! ਹੈ! ਓਹ! ਓਹ! ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਇਸ ਦਾ ਸੂਖਮ ਭਾਵ ਕਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਆਪਣੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਪਰਸ਼ ਕਰਕੇ ਦਸਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਓਹ (ਕਰਤਾਰ) ਅੰਗ ਅੰਗ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਹੈ.

सं. वि- पतला. बारीक। २. छोटा। ३. तुॱछ। ४. इॱक अलंकार. इशारे दा उॱतर इशारे नाल देणा अथवा शरीर दी चेस्टा (हरकत) तों किसे सूखम भाव दा प्रगट करना, जां जाणना सूक्श्‍म अलंकार दा रूप है.#उदाहरण-#मेलिओं. बाबा उॱठिआ मुलताने दी ज्यारत जाई, अॱगों पीर मुलतान दे दुॱधकटोरा भर लैआई, बाबा कढ कर बगल ते चंबेली दुध विॱच मिलाई, जिउं सागर विॱच गंग समाई. (भागु)#मुलतान दे पीरां ने दुॱध दे भरे पिआले तों भाव प्रगट कीता कि मुलतान पहिलां ही पीरां नाल भरपूर है, आप नूं इॱथे थाउं नहीं. सतिगुरू नानक देव जी ने दुॱध उॱपर चंबेली दा फुॱल रॱखके भाव प्रगट कीता कि असीं इस तरां बिना किसे नूं कलेश दिॱते हर थां समा सकदे हां.#देह कंचुकी तांहि सवारी,#एक हाथ मे जिहवा धारी,#गह्यो लिंग को दूसर हाथा,#आवा सनमुख जहिं जगनाथा (नाप्र)#कलियुग ने इस चेस्टा तों सूखम भाव प्रगट कीता कि जो रसना अते इंद्री दे दास हन, उही कलियुगी जीव हन अर विसै पराइण होणा ही कलियुग दा रूप है.#(अ) जे इशारे अथवा आकार तों विरुॱध भाव समझिआ जावे तद"विखम सूक्श्‍म" हुंदा है.#उदाहरण-#है है करिकै ओहि करेनि,#गल्हां पिटनि सिरु खोहेनि,#नाउ लैनि अरु करनि समाइ,#नानक तिन बलिहारै जाइ.#(सवा मः १)#इसत्रीआं सिआपे समें गल्हां सिर पॱटां उॱपर हॱथ मारके आखदीआं हन है! है! ओह! ओह! सतिगुरू नानक देव इस दा सूखम भाव कथन करदे हन कि इसत्रीआं आपणे अंगां नूं सपरश करके दसदीआं हन कि ओह (करतार) अंग अंग विॱच विआपक है.

You Might Interested In: