ਚਤੌਰ, ਚਤੌੜ, ਚਤੌੜਗੜ੍ਹ

chataura, chataurha, chataurhagarhhaचतौर, चतौड़, चतौड़गड़्ह

चतुष्कोट ਚਤੁਸ੍ਕੋਟ. ਰਾਜਪੂਤਾਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕ਼ਿਲਾ, ਜੋ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਮੇਵਾਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸੀ. ਇਸ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਸਵਾ ਤਿੰਨ ਮੀਲ ਅਤੇ ਚੌੜਾਈ ਬਾਰਾਂ ਸੌ ਗਜ਼ ਹੈ. ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ੬੯੦ ਏਕੜ ਹੈ. ੫੦੦ ਫੁਟ ਦੀ ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ ਪੁਰ ਇਹ ਇ਼ਮਾਰਤ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ. ਇਹ ਕ਼ਿਲਾ ਮੋਰੀ ਰਾਜਪੂਤ ਚਿਤ੍ਰਾਂਗ ਨੇ ਈ਼ਸਵੀ ਸੱਤਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਹੈ. ਇਸ ਪੁਰ ਬੱਪਾਰਾਵ ਨੇ ਸਨ ੭੩੪ ਵਿੱਚ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ. ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਇਹ ਮੇਵਾਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸਨ ੧੫੬੭ ਤੀਕ ਰਿਹਾ.#ਇਸ ਕ਼ਿਲੇ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਹ਼ਮਲਾ ਮੇਵਾਰਪਤਿ ਰਾਜਾ ਲਕ੍ਸ਼੍‍ਮਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਾਚਾ ਭੀਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਨੋਹਰ ਪਦਮਿਨੀ ਇਸਤ੍ਰੀ ਪਦਮਾਵਤੀ ਦੇ ਲੈਣ ਲਈ ਅਲਾਉੱਦੀਨ ਖ਼ਿਲਜੀ ਦਾ ਸੰਮਤ ੧੩੬੧ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ. ਕਿਲਾ ਫਤੇ ਕਰਕੇ ਜਦ ਅ਼ਲਾਉੱਦੀਨ ਅੰਦਰ ਗਿਆ, ਤਦ ਪਦਮਾਵਤੀ ਦੀ ਚਿਤਾ ਦੀ ਭਸਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ. ਅ਼ਲਾਉੱਦੀਨ ਨੇ ਇਹ ਕ਼ਿਲਾ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਖ਼ਿਜਰ ਖ਼ਾਂ ਦੇ ਸਪੁਰਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਾਮ ਖ਼ਿਜਰਾਬਾਦ ਰੱਖਿਆ.#ਦੂਜਾ ਧਾਵਾ ਇਸ ਪੁਰ ਰਾਣਾ ਉਦਯ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦਾ ਸੰਮਤ ੧੬੨੪ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ. ਰਾਣਾ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਕੇ ਭੱਜ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜੈਮਲ ਤਥਾ ਪੱਤੋ (ਫੱਤਾ) ਬੜੀ ਬਹਾਦੁਰੀ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ. ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਮੇਵਾਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਉਦਯਪੁਰ ਹੋ ਗਿਆ.#ਚਤੌੜ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਸਮਾਰਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪੁਰਾਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸਮਰਣ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਦੋ ਹਨ-#੧. ਰਾਨਾ ਕੁੰਭ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਨ ੧੪੩੩ ਤੋਂ ੧੪੬੮ ਤੀਕ ਮੇਵਾਰ ਦਾ ਪੈਂਤੀ ਵਰ੍ਹੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਦਾ ਕੀਰਤੀਸਤੰਭ, ਜੋ ਨੌ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ੧੨੦ ਫੁਟ ਉੱਚਾ ਹੈ.#੨. ਦੂਜਾ ਜੈਮਲ ਅਤੇ ਪੱਤੋ ਬਹਾਦੁਰ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦਾ ਹੈ. ਇਸ ਕ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਤੀਰਥੰਕਰ "ਆਦਿਨਾਥ" ਦਾ ਭੀ ਇਕ ਕੀਰਤੀਸਤੰਭ ਹੈ, ਜੋ ੮੦ ਫੁਟ ਹੈ. ਚਤੌੜ ਨੂੰ ਚਿਤੋੜ ਭੀ ਆਖਦੇ ਹਨ.

चतुष्कोट चतुस्कोट. राजपूताने विॱच इॱक प्रसिॱध क़िला, जो पुराणे समें मेवार दी राजधानी सी. इस दी लंबाई सवा तिंन मील अते चौड़ाई बारां सौ गज़ है. सारी ज़मीन ६९० एकड़ है. ५०० फुट दी उॱची पहाड़ी पुर इह इ़मारत बणाई गई है. इह क़िला मोरी राजपूत चित्रांग ने ई़सवी सॱतवीं सदी विॱच बणाइआ है. इस पुर बॱपाराव ने सन ७३४ विॱच कबज़ा कीता. इस पिॱछों इह मेवार दी राजधानी सन १५६७ तीक रिहा.#इस क़िले ते सभ तों पहिला ह़मला मेवारपति राजा लक्श्‍मण सिंघ दे चाचा भीम सिंघ दी मनोहर पदमिनी इसत्री पदमावती दे लैण लई अलाउॱदीन ख़िलजी दा संमत १३६१ विॱच होइआ. किला फते करके जद अ़लाउॱदीन अंदर गिआ, तद पदमावती दी चिता दी भसम तों बिना उस नूं कुझ प्रापत नहीं होइआ. अ़लाउॱदीन ने इह क़िला आपणे बेटे ख़िजर ख़ां दे सपुरद कीता अते नाम ख़िजराबाद रॱखिआ.#दूजा धावा इस पुर राणा उदय सिंघ दे समें बादशाह अकबर दासंमत १६२४ विॱच होइआ. राणा ज़ख़मी हो के भॱज गिआ अते जैमल तथा पॱतो (फॱता) बड़ी बहादुरी नाल शहीद होए. इस पिॱछों मेवार दी राजधानी उदयपुर हो गिआ.#चतौड़ विॱच कई मंदिर अते समारक चिंन्ह पुराणा इतिहास समरण कराउंदे हन, पर सभ तों मुॱख दो हन-#१. राना कुंभ, जिस ने सन १४३३ तों १४६८ तीक मेवार दा पैंती वर्हे राज कीता, उस दा कीरतीसतंभ, जो नौ मंज़िला १२० फुट उॱचा है.#२. दूजा जैमल अते पॱतो बहादुर राजपूतां दा है. इस क़िले विॱच जैन तीरथंकर "आदिनाथ" दा भी इक कीरतीसतंभ है, जो ८० फुट है. चतौड़ नूं चितोड़ भी आखदे हन.

You Might Interested In: