ਉਲਾਸ

ulāsaउलास

ਸੰ. उल्लास- ਉੱਲਾਸ. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਪ੍ਰਕਾਸ਼. ਚਮਤਕਾਰ। ੨. ਉਮੰਗ. ਚਾਉ. "ਖਾਤ ਪੀਤ ਵਰਤੈ ਅਨਦ ਉਲਾਸ." (ਸੁਖਮਨੀ) ੩. ਹੌਸਲਾ. ਉਤਸਾਹ. "ਰਣ ਦੇਖਿ ਸੂਰੇ ਚਿਤਿ ਉਲਾਸ." (ਬਸੰ ਮਃ ੫) "ਹੰਸਾ ਸੇਤੀ ਚਿਤ ਉਲਾਸਹਿ ਕੁਕੜ ਦੀ ਓਡਾਰੀ." (ਗਉ ਵਾਰ ੨. ਮਃ ੫) ੪. ਸੁਖ. ਆਨੰਦ। ੫. ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਪਰਵ. ਕਾਂਡ. ਅਧ੍ਯਾਯ। ੬. ਇੱਕ ਅਰਥਾਲੰਕਾਰ. ਇੱਕ ਦੇ ਗੁਣ ਅਥਵਾ ਦੋਸ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਵਿੱਚ ਗੁਣ ਅਥਵਾ ਦੋਸ ਦਾ ਹੋਣਾ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਇਹ "ਉੱਲਾਸ" ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ. "ਏਕਹਿ ਕੇ ਗੁਣ ਦੋਸ ਤੈਂ ਔਰੈ ਕੋ ਗੁਣ ਦੋਸ। ਵਰਣਤ ਯੌਂ ਉੱਲਾਸ ਹੈਂ ਜੋ ਪੰਡਿਤ ਮਤਿ ਕੋਸ" (ਲਲਿਤ ਲਲਾਮ) ਇਸ ਅਲੰਕਾਰ ਦੇ ਚਾਰ ਭੇਦ ਹਨਃ-#(ੳ) ਗੁਣ ਤੋਂ ਗੁਣ ਦਾ ਹੋਣਾ,#ਉਦਾਹਰਣ-#ਗੁਣੀ ਗੁਣੀ ਮਿਲਿ ਲਾਹਾ ਪਾਵਸਿ,#ਗੁਰੁਮੁਖਿ ਨਾਮ ਵਡਾਈ. (ਭੈਰ ਮਃ ੧)#ਗੰਗਾ ਜਮਨਾ ਗੋਦਾਵਰੀ ਸਰਸੁਤੀ,#ਤੇ ਕਰਹਿ ਉਦਮੁ ਧੂਰਿ ਸਾਧੂ ਕੀ ਤਾਂਈ,#ਕਿਲਵਿਖ ਮੈਲੁ ਭਰੇ ਪਰੇ ਹਮਰੈ ਵਿਚਿ,#ਹਮਰੀ ਮੈਲੁ ਸਾਧੂ ਕੀ ਧੂਰਿ ਗਵਾਈ.#(ਮਲਾ ਮਃ ੪)#(ਅ) ਦੋਸ ਤੋਂ ਗੁਣ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਸਫਲ ਬਿਰਛ ਫਲ ਦੇਤ ਜ੍ਯੋਂ ਪਖਾਨ ਮਾਰੇ#ਸਿਰ ਕਰਵਤ ਸਹਿ ਹੋਤ ਪਾਰ ਪਾਰ ਹੈ,#ਸਾਗਰ ਸੇ ਕਾਢ ਮੁਖ ਫੋਰਿਯਤ ਸੀਪ ਕੋ ਜ੍ਯੋਂ#ਦੇਤ ਮੁਕਤਾਹਲ ਅਵਗ੍ਯਾ ਨ ਵਿਚਾਰ ਹੈ,#ਜੈਸੇ ਖਨਵਾਰਾ ਖਾਨਿ ਖਨਤ ਹਨਤ ਘਨ#ਮਾਨਕ ਅਮੋਲ ਹੀਰਾ ਪਰਉਪਕਾਰ ਹੈ,#ਊਖ ਮੇਂ ਪਿਯੂਖ ਜ੍ਯੋਂ ਪ੍ਰਗਾਸ ਹੋਤ ਕੋਲੂ ਪਚੇ#ਅਵਗੁਨ ਕੀਏ ਗੁਨ ਸਾਧੁਨ ਕੇ ਦ੍ਵਾਰ ਹੈ.#(ਭਾਗੁਕ)#(ੲ) ਗੁਣ ਤੋਂ ਦੋਸ#ਉਦਾਹਰਣ-#ਧਨੁ ਜੋਬਨੁ ਦੁਇ ਵੈਰੀ ਹੋਏ, ਜਿਨ੍ਹੀ ਰਖੇ ਰੰਗੁ ਲਾਇ.#(ਆਸਾ ਅਃ ਮਃ ੧)#ਸਦਨ ਵਿਭੂਤਿ ਅਪਰ ਕੇ ਦੇਖੀ।#ਪੀਰਾ ਪਾਵਹਿ ਰਿਦੇ ਵਿਸੇਖੀ.#(ਨਾਪ੍ਰ)#ਛਮੀ ਪੁਰਖ ਕੇ ਕਾਜ ਉਦਾਰਾ,#ਨਸ੍ਟ ਹੋਤ ਜਿਮਿ ਅਗਨੀ ਪਾਰਾ,#ਤਿਸ ਕੋ ਸਕਲ ਕਰਹਿ ਅਪਰਾਧਾ,#ਡਰ ਕੋ ਛੋਰ ਦੇਤ ਹੈਂ ਬਾਧਾ.#(ਗੁਪ੍ਰਸੂ)#(ਸ) ਦੋਸ ਤੋਂ ਦੋਸ#ਉਦਾਹਰਣ-#ਕੁਸੰਗਤਿ ਬਹਹਿ ਸਦਾ ਦੁਖੁ ਪਾਵਹਿ ਦੁਖੋਦੁਖੁ ਕਮਾਇਆ.#(ਮਾਰੂ ਸੋਲਹੇ ਮਃ ੩)#ਪਰ ਦੁਖ ਪਿਖਕਰ ਹੋਤ ਹੈਂ ਦੁਖੀ ਸੰਤ ਮਨ ਮਾਂਹਿ.#(ਅਲੰਕਾਰ ਸਾਗਰ ਸੁਧਾ)#੭. ਦੇਖੋ, ਕਲਸ.

सं. उल्लास- उॱलास. संग्या- प्रकाश. चमतकार। २. उमंग. चाउ. "खात पीत वरतै अनद उलास." (सुखमनी) ३. हौसला. उतसाह. "रण देखि सूरे चिति उलास." (बसं मः ५) "हंसा सेती चित उलासहि कुकड़ दी ओडारी." (गउ वार २. मः ५) ४. सुख. आनंद। ५. ग्रंथ दा परव. कांड. अध्याय। ६. इॱकअरथालंकार. इॱक दे गुण अथवा दोस तों दूसरे विॱच गुण अथवा दोस दा होणा दिखाइआ जावे, इह "उॱलास" दा रूप है. "एकहि के गुण दोस तैं औरै को गुण दोस। वरणत यौं उॱलास हैं जो पंडित मति कोस" (ललित ललाम) इस अलंकार दे चार भेद हनः-#(ॳ) गुण तों गुण दा होणा,#उदाहरण-#गुणी गुणी मिलि लाहा पावसि,#गुरुमुखि नाम वडाई. (भैर मः १)#गंगा जमना गोदावरी सरसुती,#ते करहि उदमु धूरि साधू की तांई,#किलविख मैलु भरे परे हमरै विचि,#हमरी मैलु साधू की धूरि गवाई.#(मला मः ४)#(अ) दोस तों गुण.#उदाहरण-#सफल बिरछ फल देत ज्यों पखान मारे#सिर करवत सहि होत पार पार है,#सागर से काढ मुख फोरियत सीप को ज्यों#देत मुकताहल अवग्या न विचार है,#जैसे खनवारा खानि खनत हनत घन#मानक अमोल हीरा परउपकार है,#ऊख में पियूख ज्यों प्रगास होत कोलू पचे#अवगुन कीए गुन साधुन के द्वार है.#(भागुक)#(ॲ) गुण तों दोस#उदाहरण-#धनु जोबनु दुइ वैरी होए, जिन्ही रखे रंगु लाइ.#(आसा अः मः १)#सदन विभूति अपर के देखी।#पीरा पावहि रिदे विसेखी.#(नाप्र)#छमी पुरख के काज उदारा,#नस्ट होत जिमि अगनी पारा,#तिस को सकल करहि अपराधा,#डर को छोर देत हैं बाधा.#(गुप्रसू)#(स) दोस तों दोस#उदाहरण-#कुसंगति बहहि सदादुखु पावहि दुखोदुखु कमाइआ.#(मारू सोलहे मः ३)#पर दुख पिखकर होत हैं दुखी संत मन मांहि.#(अलंकार सागर सुधा)#७. देखो, कलस.

You Might Interested In: