ਯੋਗਿਨੀ

yoginīयोगिनी

ਸੰ. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਦੁਰਗਾ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਦੀ ਸਹੇਲੀ ਅਰ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਘੋਰ ਦੇਵੀ. ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਯੋਗਿਨੀਆਂ ਹਨ- ਮਾਰ੍‍ਜਨੀ, ਕਰ੍‍ਪਰਾ, ਤਿਲਕਾ, ਮਲਯਗੰਧਿਨੀ, ਕੌਮੁਦਿਕਾ, ਭੇਰੁੰਡਾ, ਨਾਯਕੀ ਅਤੇ ਜਯਾ.#ਤੰਤ੍ਰਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਯੋਗਿਨੀਆਂ ਇਹ ਭੀ ਹਨ- ਸੰਕਟਾ, ਮੰਗਲਾ, ਪਿੰਗਲਾ, ਧਨ੍ਯਾ. ਭ੍ਰਾਮਰੀ, ਭਦ੍ਰਿਕਾ, ਉਲਕਾ ਅਤੇ ਸਿੱਧਾ.#ਕਾਲਿਕਾਪੁਰਾਣ ਦੇ ੫੨- ੫੩ ਅਧ੍ਯਾਯ ਵਿੱਚ ਚੌਸਠ ਯੋਗਿਨੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ:-#ਬ੍ਰਹ੍‌ਮਾਣੀ, ਚੰਡਿਕਾ, ਰੌਦ੍ਰੀ, ਇੰਦ੍ਰਾਣੀ, ਕੌਮਾਰੀ, ਵੈਸਨਵੀ, ਦੁਰ੍‍ਗਾ, ਨਾਰਸਿੰਹੀ, ਕਾਲਿਕਾ, ਚਾਮੁੰਡਾ, ਸ਼ਿਵਦੂਤੀ, ਵਾਰਾਹੀ, ਕੌਸ਼ਿਕੀ, ਮਾਹੇਸ਼੍ਵਰੀ, ਸ਼ਾਂਕਰੀ, ਜਯੰਤੀ, ਸਰ੍‍ਵਰ੍‍ਮਗਲਾ, ਕਾਲੀ, ਕਪਾਲਿਨੀ, ਮੇਘਾ, ਸ਼ਿਵਾ, ਸ਼ਾਕੰਭਰੀ, ਭੀਮਾ, ਸ਼ਾਂਤਾ, ਭ੍ਰਾਮਰੀ, ਰੁਦ੍ਰਾਣੀ, ਅੰਬਿਕਾ, ਕ੍ਸ਼੍‍ਮਾ, ਧਾਤ੍ਰੀ, ਸ੍ਵਾਹਾ, ਸ਼੍ਟਧਾ, ਅਪਰ੍‍ਣਾ, ਮਹੋਦਰੀ, ਘੋਰਰੂਪਾ, ਮਹਾਕਾਲੀ, ਭਦ੍ਰਕਾਲੀ, ਭਯੰਕਰੀ, ਕ੍ਸ਼ੇਮੰਕਰੀ, ਉਗ੍ਰਚੱਡਾ, ਚੰਡੋਗ੍ਰਾ, ਚੰਡਨਾਯਿਕਾ, ਚੰਡਾ, ਚੰਡਵਤੀ, ਚੰਡੀ, ਮਹਾਮੋਹਾ, ਪ੍ਰਿਯੰਕਰੀ, ਬਲਵਿਕਾਰਿਣੀ, ਬਲਪ੍ਰਮਥਿਨੀ, ਮਨੋਨਮਥਿਨੀ, ਸਰ੍‍ਵਭੂਤਿਦਾਯਿਨੀ, ਉਮਾ, ਤਾਰਾ, ਮਾਤ੍ਰਿਕਾ, ਮਹਾਨਿਦ੍ਰਾ, ਵਿਜਯਾ, ਜਯਾ, ਸ਼ੈਲਪੁਤ੍ਰੀ, ਚੰਡਘੰਟਾ, ਸ੍‌ਰ੍‍ਕਦਮਾਤਾ, ਕਾਲਰਾਤ੍ਰਿ, ਚੰਡਿਕਾ, ਕੂਸ੍ਮਾਂਡੀ, ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਅਤੇ ਮਹਾਗੌਰੀ.#ਵ੍ਰਿਹੱਨੰਨਿਦਕੇਸ਼੍ਵਰ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਚੌਸਠ ਯੋਗਿਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਕਾਲਿਕਾਪੁਰਾਣ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਵੱਧ ਘੱਟ ਲਿਖੇ ਹਨ. ਕਿਤਨਿਆਂ ਨੇ ਅਠਸਠ ਯੋਗਿਨੀਆਂ ਮੰਨੀਆਂ ਹਨ. ਦਖੋ, ਚਉਸਠ ਚਾਰ। ੨. ਯੋਗਸਾਧਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਸਤ੍ਰੀ। ੩. ਹਾੜ ਬਦੀ ੧੧.

सं. संग्या- दुरगा अते काली दी सहेली अर सेवा विॱच रहिण वाली घोर देवी. पुराणां विॱच अॱठ योगिनीआं हन- मार्‍जनी, कर्‍परा, तिलका, मलयगंधिनी, कौमुदिका, भेरुंडा, नायकी अते जया.#तंत्रशासत्र विॱच अॱठ योगिनीआं इह भी हन- संकटा, मंगला, पिंगला, धन्या. भ्रामरी, भद्रिका, उलका अते सिॱधा.#कालिकापुराण दे ५२- ५३ अध्याय विॱच चौसठ योगिनीआं लिखीआं हन:-#ब्रह्‌माणी, चंडिका, रौद्री, इंद्राणी, कौमारी, वैसनवी, दुर्‍गा, नारसिंही, कालिका, चामुंडा, शिवदूती, वाराही, कौशिकी, माहेश्वरी, शांकरी, जयंती, सर्‍वर्‍मगला, काली, कपालिनी, मेघा, शिवा, शाकंभरी, भीमा, शांता, भ्रामरी, रुद्राणी,अंबिका, क्श्‍मा, धात्री, स्वाहा, श्टधा, अपर्‍णा, महोदरी, घोररूपा, महाकाली, भद्रकाली, भयंकरी, क्शेमंकरी, उग्रचॱडा, चंडोग्रा, चंडनायिका, चंडा, चंडवती, चंडी, महामोहा, प्रियंकरी, बलविकारिणी, बलप्रमथिनी, मनोनमथिनी, सर्‍वभूतिदायिनी, उमा, तारा, मात्रिका, महानिद्रा, विजया, जया, शैलपुत्री, चंडघंटा, स्‌र्‍कदमाता, कालरात्रि, चंडिका, कूस्मांडी, कात्यायनी अते महागौरी.#व्रिहॱनंनिदकेश्वर पुराण विॱच चौसठ योगिनीआं दे नाम कालिकापुराण नालों कई वॱध घॱट लिखे हन. कितनिआं ने अठसठ योगिनीआं मंनीआं हन. दखो, चउसठ चार। २. योगसाधना करन वाली इसत्री। ३. हाड़ बदी ११.

You Might Interested In: