ਹਣਵੰਤਰੁ, ਹਣਵੰਤੁ

hanavantaru, hanavantuहणवंतरु, हणवंतु

ਸੰ. हनुमात ਅਤੇ हनुमान ਹਨੁਮਤ ਅਤੇ ਹਨੁਮਾਨ. ਵਿ- ਜਿਸਦਾ ਹਨੁ (ਜਬਾੜਾ) ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ। ੨. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਦਾ ਮੰਤ੍ਰੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦਾ ਪਰਮ ਭਗਤ ਮਹਾ ਪਰਾਕ੍ਰਮੀ ਇੱਕ ਯੋਧਾ. ਵਾਲਮੀਕ ਕਾਂਡ ੪, ਅਃ ੬੬ ਵਿੱਚ ਲੇਖ ਹੈ ਕਿ ਅਪਸਰਾ "ਪੁੰਜਕਸ੍‍ਥਲਾ" ਜਿਸ ਨੂੰ "ਅੰਜਨਾ" ਭੀ ਆਖਦੇ ਹਨ, ਕੇਸਰੀ ਦੀ ਇਸਤ੍ਰੀ ਵਡੀ ਸੁੰਦਰ ਸੀ. ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਕੇ ਪਵਨ ਦੇਵਤਾ ਕਾਮਾਤੁਰ ਹੋਕੇ ਲਿਪਟ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਬਲੀ ਪੁਤ੍ਰ ਜਨਮਿਆ, ਜੋ ਉਸੇ ਦਿਨ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਫਲ ਜਾਣਕੇ ਖਾਣ ਲਈ ਕੁੱਦਿਆ. ਇੰਦ੍ਰ ਨੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰਖ੍ਯਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਲਕ ਨੂੰ ਵਜ੍ਰ ਮਾਰਕੇ ਜਮੀਨ ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਦਾ ਹਨੁ (ਜਬਾੜਾ) ਵਿੰਗਾ ਹੋ ਗਿਆ. ਇਸ ਕਾਰਣ ਨਾਉਂ ਹਨੂਮਾਨ ਹੋਇਆ.#ਅਨੇਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨੂਮਾਨ ਨੂੰ ਬਾਂਦਰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਕਿਤਨਿਆਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਨਚਰ (ਜੰਗਲੀ) ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੀ ਅਤੇ ਬਨਵਾਸੀ ਰਿਖੀਆਂ ਤੋਂ ਵਿਦ੍ਯਾ ਪੜ੍ਹਕੇ ਵਿਦ੍ਵਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ. ਵਾਲਮੀਕ ਕਾਂਡ ੪, ਅਃ ੩. ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਨੂਮਾਨ ਦੀ ਗੁਫਤਗੂ ਸੁਣਕੇ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ੁੱਧ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਬਿਨਾ ਵੇਦਾਦਿਕ ਉੱਤਮ ਗ੍ਰੰਥ ਪੜ੍ਹੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਬੋਲ ਸਕਦਾ, ਜੇਹੀ ਹਨੂਮਾਨ ਬੋਲਦਾ ਹੈ. "ਹਣਵੰਤਰੁ ਆਰਾਧਿਆ." (ਸਵਾ ਮਃ ੧) "ਹਣਵੰਤੁ ਜਾਗੈ ਧਰਿ ਲੰਕੂਰ." (ਬਸੰ ਕਬੀਰ) ਦੇਖੋ, ਹਨੁਮਾਨ ਨਾਟਕ.

सं. हनुमात अते हनुमान हनुमत अते हनुमान. वि- जिसदा हनु (जबाड़ा) वधिआ होइआ होवे। २. संग्या- सुग्रीव दा मंत्री अते श्री राम दा परम भगत महा पराक्रमी इॱक योधा. वालमीक कांड ४, अः ६६ विॱच लेख है कि अपसरा "पुंजकस्‍थला" जिस नूं "अंजना" भी आखदे हन, केसरी दी इसत्री वडी सुंदर सी. उस नूं देखके पवन देवता कामातुर होके लिपट गिआ, जिस तों इह बली पुत्र जनमिआ, जो उसे दिन सूरज नूं फल जाणके खाण लई कुॱदिआ. इंद्र ने सूरज दी रख्या करन लई बालक नूं वज्र मारके जमीन ते सुॱट दिॱता, जिस तों बॱचे दा हनु(जबाड़ा) विंगा हो गिआ. इस कारण नाउं हनूमान होइआ.#अनेक पुसतकां विॱच हनूमान नूं बांदर लिखिआ है, कितनिआं दा खिआल है कि इह बनचर (जंगली) लोकां विॱचों सी अते बनवासी रिखीआं तों विद्या पड़्हके विद्वान हो गिआ सी. वालमीक कांड ४, अः ३. विॱच लिखिआ है कि हनूमान दी गुफतगू सुणके स्री राम ने आखिआ कि अजिही शुॱध संसक्रित बिना वेदादिक उॱतम ग्रंथ पड़्हे कोई नहीं बोल सकदा, जेही हनूमान बोलदा है. "हणवंतरु आराधिआ." (सवा मः १) "हणवंतु जागै धरि लंकूर." (बसं कबीर) देखो, हनुमान नाटक.

You Might Interested In: