ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ, ਚੰਦ੍ਰਹਾਸੁ

chandhrahāsa, chandhrahāsuचंद्रहास, चंद्रहासु

ਸੰ. चन्द्रहास ਸੰਗ੍ਯਾ- ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਜੇਹਾ ਹੈ ਹਾਸ (ਪ੍ਰਕਾਸ਼) ਜਿਸ ਦਾ, ਤਲਵਾਰ ਖੜਗ, ਇਹ ਸਕੇਲੇ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ. ਫੌਲਾਦ ਤੋਂ ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਨਹੀਂ ਬਣਾਈਦਾ। ੨. ਰਾਵਣ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਤਲਵਾਰ, ਜੋ ਸ਼ਿਵ ਤੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਸੀ. "ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਏਕੈਂ ਕਰ ਧਾਰੀ." (ਰਾਮਾਵ) ੩. ਚਾਂਦੀ. ਰਜਤ। ੪. ਇੱਕ ਦੱਖਣ ਦਾ ਰਾਜਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਕਥਾ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਉਂ ਲਿਖੀ ਹੈ ਕਿ- ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਛੋਟੀ. ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਰ ਗਏ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਧ੍ਰਿਸ੍ਟਬੁੱਧ ਨੇ ਸਾਰੀ ਰਿਆਸਤ ਸਾਂਭ ਲਈ. ਇੱਕ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਜ੍ਯੋਤਿਸੀ ਨੇ ਬਾਲਕ ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਨੂੰ ਦੇਖਕੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਇਹ ਚਕ੍ਰਵਰਤੀ ਰਾਜਾ ਹੋਵੇਗਾ. ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਧ੍ਰਿਸ੍ਟਬੁੱਧਿ ਉਹ ਚਿੱਠੀ ਲੈ ਕੇ ਗਿਆ ਅਤੇ ਥਕੇਵਾਂ ਦੂਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਬਾਲਕ ਮਾਰਣ ਲਈ ਅਨੇਕ ਯਤਨ ਕਰਨੇ ਪਏ, ਪਰ ਕਰਤਾਰ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਰਖ੍ਯਾ ਕੀਤੀ. ਅੰਤ ਨੂੰ ਮੰਤ੍ਰੀ ਨੇ ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਹੱਥ ਆਪਣੇ ਪੁਤ੍ਰ ਮਦਨ ਦੇ ਨਾਮ ਚਿੱਠੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸ ਦੇਦਿਓ. ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਲਈ ਮਦਨ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਸੋਂ ਗਿਆ. ਮਦਨ ਦੀ ਭੈਣ ਵਿਸਯਾ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਆਈ ਉਸ ਨੇ ਸੁੱਤੇਪਏ ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦੇਖਕੇ ਪਤਿ ਧਾਰਣ ਦਾ ਪੱਕਾ ਸੰਕਲਪ ਕਰ ਲਿਆ. ਚੰਜਦ੍ਰਹਾਸ ਦੇ ਪੱਲੇ ਤੋਂ ਚਿੱਠੀ ਖੋਲ੍ਹਕੇ ਦੇਖੀ ਤਾਂ ਵਿਸਯਾ ਵਡੀ ਦੁਖੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਨੇਤ੍ਰ ਦੇ ਕੱਜਲ ਨਾਲ ਵਿਸ ਦੀ ਥਾਂ ਵਿਸਯਾ ਸ਼ਬਦ ਬਣਾਕੇ ਚਲੀ ਗਈ. ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਜਾਗਕੇ ਮਦਨ ਪਾਸ ਪੁੱਜਾ ਅਤੇ ਚਿੱਠੀ ਦਿੱਤੀ. ਮਦਨ ਨੇ ਤੁਰਤ ਹੀ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ. ਇਹ ਸਭ ਮਾਲੂਮ ਕਰਕੇ ਧ੍ਰਿਸ੍ਟਬੁੱਧਿ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ. ਉਸ ਨੇ ਚੰਡਾਲਾਂ ਨੂੰ ਧਨ ਦੇ ਕੇ ਇਹ ਬ੍ਯੋਂਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਦੇਵਮੰਦਿਰ ਪੂਜਨ ਗਏ ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਦਾ ਸਿਰ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ. ਦੈਵਯੋਗ ਨਾਲ ਮਦਨ, ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਚੰਦ੍ਰਹਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁੱਜਾ ਅਤੇ ਚੰਡਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕ਼ਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ. "ਜਿਉ ਜਨ ਚੰਦ੍ਰਹਾਸੁ ਦੁਖਿਆ ਧ੍ਰਿਸਟਬੁਧੀ, ਅਪਨਾ ਘਰੁ ਲੂਕੀ ਜਾਰੇ." (ਨਟ ਅਃ ਮਃ ੪)

सं. चन्द्रहास संग्या- चंद्रमा जेहा है हास (प्रकाश) जिस दा, तलवार खड़ग, इह सकेले दा हुंदा है. फौलाद तों चंद्रहास नहीं बणाईदा। २. रावण दी ख़ास तलवार, जो शिव तों उस नूं प्रापत होई सी. "चंद्रहास एकैं कर धारी." (रामाव) ३. चांदी. रजत। ४. इॱक दॱखण दा राजा, जिस दी कथा महाभारत विॱच इउं लिखी है कि- चंद्रहास दे माता पिता छोटी. उमर विॱच मर गए अते राज दे मंत्री ध्रिस्टबुॱध ने सारी रिआसत सांभ लई. इॱक दिन किसे ज्योतिसी ने बालक चंद्रहास नूं देखके आखिआ कि इह चक्रवरती राजा होवेगा. इह सुणके ध्रिस्टबुॱधि उह चिॱठी लै के गिआ अते थकेवां दूर करन नूं बालक मारण लई अनेक यतन करने पए, पर करतार ने उस दी रख्या कीती. अंत नूं मंत्री नेचंद्रहास हॱथ आपणे पुत्र मदन दे नाम चिॱठी दिॱती कि इस नूं विस देदिओ. चंद्रहास लई मदन दे बाग़ विॱच सों गिआ. मदन दी भैण विसया बाग विॱच आई उस ने सुॱतेपए चंद्रहास दी शकल देखके पति धारण दा पॱका संकलप कर लिआ. चंजद्रहास दे पॱले तों चिॱठी खोल्हके देखी तां विसया वडी दुखी होई अते नेत्र दे कॱजल नाल विस दी थां विसया शबद बणाके चली गई. चंद्रहास जागके मदन पास पुॱजा अते चिॱठी दिॱती. मदन ने तुरत ही आपणी भैण दी शादी चंद्रहास नाल कर दिॱती. इह सभ मालूम करके ध्रिस्टबुॱधि नूं अॱग लॱग गई. उस ने चंडालां नूं धन दे के इह ब्योंत कीती कि देवमंदिर पूजन गए चंद्रहास दा सिर कॱट दिॱता जावे. दैवयोग नाल मदन, मंदिर विॱच चंद्रहास तों पहिलां पुॱजा अते चंडालां तों क़तल कीता गिआ. "जिउ जन चंद्रहासु दुखिआ ध्रिसटबुधी, अपना घरु लूकी जारे." (नट अः मः ४)

You Might Interested In: