ਪਰਯਾਯ

parēāyaपरयाय

ਸੰ. ਪਰ੍‍ਯਾਯ. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਸਮਾਨ ਅਰਥ ਵਾਚੀ ਸ਼ਬਦ. ਜੈਸੇ ਆਬ ਜਲ, ਅਗਨਿ ਆਤਿਸ਼, ਹਵਾ ਪਵਨ ਵਾਯੁ ਆਦਿ। ੨. ਅਵਸਰ. ਮੌਕਾ। ੩. ਕ੍ਰਮ. ਸਿਲਸਿਲਾ। ੪. ਇੱਕ ਅਰਥਾਲੰਕਾਰ. ਜਿੱਥੇ ਕ੍ਰਮ ਪੂਰਵਕ ਅਨੇਕ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੀ ਆਸਰਾ ਵਰਣਨ ਕਰੀਏ, ਉੱਥੇ "ਪਰਯਾਯ" ਅਲੰਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ.#ਹੋਇ ਅਨੇਕੋ ਆਸ਼੍ਰਯ ਏਕ,#ਕ੍ਰਮ ਸੋਂ ਕਹਿਂ ਪਰਯਾਯ ਵਿਬੇਕ.#(ਗਰਬਗੰਜਨੀ)#ਉਦਾਹਰਣ-#ਹਉਮੈ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਸਭ ਅਗਨਿ ਬੁਝਈ,#ਬਿਨਸੇ ਕ੍ਰੋਧ ਖਿਮਾ ਗਹਿਲਈ.#(ਗਉ ਅਃ ਮਃ ੩)#ਦੁੱਖ ਬਿਨਸੇ ਸੁਖ ਕੀਓ ਬਿਸਰਾਮ." (ਗਉ ਕਬੀਰ)#ਕਟੁ ਬੋਲ ਗਏ ਬਸੇ ਮੀਠੇ ਬੈਨ ਰਸਨਾ ਮੇ#ਨੈਨ ਤ੍ਯਾਗ ਚਪਲਤਾ ਗਹੀ ਅਬ ਲਾਜ ਹੈ.#(ਅ) ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਸਤੁ ਦਾ ਇੱਕ ਅਸਥਾਨ ਨੂੰ ਤ੍ਯਾਗਕੇ ਦੂਜੇ ਥਾਂ ਨਿਵਾਸ ਕਰਨਾ, ਐਸਾ ਕਥਨ ਪਰਯਾਯ ਦਾ ਦੂਜਾ ਰੂਪ ਹੈ.#ਇੱਕ ਥਾਂਉ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਦੂਜੇ ਥਾਂ ਠਹਿਰਾਯ,#ਇਸ ਨੂੰ ਭੀ ਕਵਿ ਆਖਦੇ ਭੇਦ ਇੱਕ ਪਰਯਾਯ.#ਉਦਹਾਰਣ#ਸੁਧਾ ਸੁਰਪੁਰਿ ਤ੍ਯਾਗ ਵਸ੍ਯੋ ਸੰਤਰਸਨਾ ਪੈ#ਵਿਖ ਸ਼ਿਵਕੰਠ ਤ੍ਯਾਗ ਨੀਚਜੀਭ ਪੈ ਵਸ੍ਯੋ.

सं. पर्‍याय. संग्या- समान अरथ वाची शबद. जैसे आब जल, अगनि आतिश, हवा पवन वायु आदि। २. अवसर. मौका। ३. क्रम. सिलसिला। ४. इॱक अरथालंकार. जिॱथे क्रम पूरवक अनेक वसतां दा इॱक ही आसरा वरणन करीए, उॱथे"परयाय" अलंकार हुंदा है.#होइ अनेको आश्रय एक,#क्रम सों कहिं परयाय विबेक.#(गरबगंजनी)#उदाहरण-#हउमै त्रिसना सभ अगनि बुझई,#बिनसे क्रोध खिमा गहिलई.#(गउ अः मः ३)#दुॱख बिनसे सुख कीओ बिसराम." (गउ कबीर)#कटु बोल गए बसे मीठे बैन रसना मे#नैन त्याग चपलता गही अब लाज है.#(अ) किसे इॱक वसतु दा इॱक असथान नूं त्यागके दूजे थां निवास करना, ऐसा कथन परयाय दा दूजा रूप है.#इॱक थांउ नूं छॱडके दूजे थां ठहिराय,#इस नूं भी कवि आखदे भेद इॱक परयाय.#उदहारण#सुधा सुरपुरि त्याग वस्यो संतरसना पै#विख शिवकंठ त्याग नीचजीभ पै वस्यो.

You Might Interested In: