ਸਿੰਘਾਵਲੋਕਨ

singhāvalokanaसिंघावलोकन

ਸੰਗ੍ਯਾ- ਸਿੰਹਾਵਲੋਕਨ ਨ੍ਯਾਯ ਹੈ, ਕਿ ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਸਿੰਘ ਅਥਵਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰਕੇ ਬਾਰ ਬਾਰ ਪਿੱਛੇ ਹਟਕੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਆਪਣੇ ਬਿਆਨ ਕੀਤੇ ਮਜ਼ਮੂਨ ਨੂੰ ਫਿਰ ਹਟਕੇ ਦੇਖਣਾ ਅਰ ਵਿਚਾਰਨਾ। ੨. ਕਾਵ੍ਯ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯਮਕ ਦੀ ਰੀਤਿ ਹੈ ਕਿ ਪਦ ਦੇ ਅੰਤ ਆਇਆ ਸ਼ਬਦ, ਦੂਜੇ ਪਦ ਦੇ ਮੁੱਢ ਭਿੰਨ ਅਰਥ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਯਥਾ-#ਮਾਰ ਮਨਿੰਦ ਬਿਕਾਰਨ ਬ੍ਰਿੰਦ.#ਬਲੰਦ ਖਗਿੰਦ ਬਲੀ ਸਮ ਮਾਰ,#ਮਾਰ ਹੰਕਾਰਹਿ ਕ੍ਰੋਧਹਿ ਲੋਭਹਿ#ਮੋਹ ਸਮੂਲਹਿ ਦੇਤ ਉਪਾਰ,#ਪਾਰ ਕਰੇ ਨਿਜਸੇਵਕ ਗਨ#ਦੇ ਧਨ ਕੋ ਸਤਿਨਾਮ ਉਦਾਰ,#ਦਾਰਨ ਦੂਤ ਤਜੈਂ ਸੁਨ ਨਾਮ#ਨਮੋ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ ਕਾਲੁਕੁਮਾਰ (ਨਾਪ੍ਰ)#ਕਰਨੀ ਸੁਖ, ਦੁਖ ਦਾਰਿਦ ਹਰਨੀ,#ਹਰਨੀਸੁਤ ਸਮ ਆਂਖਨ ਬਰਨੀ।#ਬਰਨੀ ਬਕ੍ਰ ਮਹਾਂ ਛਬਿ ਧਰਨੀ,#ਧਰਨੀ ਬੁਧਿ ਕੀ ਬੈ ਤਨ ਤਰਨੀ।#ਤਰਨੀ ਬਿਘਨਸਿੰਧੁ ਜਿਹ ਸਰਨੀ,#ਸਰਨੀਰਜ ਦੁਤਿ ਦ੍ਰਿਗ ਆਦਰਨੀ।#ਦਰਨੀ ਦੋਖਨ ਦਾਸ ਉਧਰਨੀ,#ਧਰਨੀ ਕਰੁਨਾ ਗੁਨਿਯਨ ਬਰਨੀ।#ਬਰਨੀ ਕੁੰਦ ਇੰਦ੍ਰੁ ਆਭਰਨੀ,#ਭਰਨੀ ਨਾਗ ਬਿਘਨ ਗਨ ਅਰਨੀ।#ਅਰਨੀ ਕਰੇ ਅਨੰਦ ਉਸਰਨੀ,#ਸਰਨੀ ਪਰੇ ਕਲੇਸ ਨਿਵਰਨੀ। (ਗੁਪ੍ਰਸੂ)

संग्या- सिंहावलोकन न्याय है, कि जिस तरां शिकार नूं जांदा सिंघ अथवा शिकार नूं मारके बार बार पिॱछे हटके देखदा है, इसे तरां आपणे बिआन कीते मज़मून नूं फिर हटके देखणा अर विचारना। २. काव्य विॱच इॱक यमक दी रीति है कि पद दे अंत आइआ शबद, दूजे पद दे मुॱढ भिंन अरथ विॱच आउंदा है, यथा-#मार मनिंद बिकारन ब्रिंद.#बलंद खगिंद बली सम मार,#मार हंकारहि क्रोधहि लोभहि#मोह समूलहि देत उपार,#पार करे निजसेवक गन#दे धन को सतिनाम उदार,#दारन दूत तजैं सुन नाम#नमो गुरु नानक कालुकुमार (नाप्र)#करनी सुख, दुख दारिद हरनी,#हरनीसुत सम आंखन बरनी।#बरनी बक्र महां छबि धरनी,#धरनी बुधि की बै तन तरनी।#तरनी बिघनसिंधु जिह सरनी,#सरनीरज दुति द्रिग आदरनी।#दरनी दोखन दास उधरनी,#धरनी करुना गुनियन बरनी।#बरनी कुंद इंद्रु आभरनी,#भरनी नाग बिघन गन अरनी।#अरनी करे अनंद उसरनी,#सरनी परे कलेस निवरनी। (गुप्रसू)

You Might Interested In: