ਮੂਰਛਨਾ

mūrachhanāमूरछना

ਸੰ. मूर्च्छना. ਸੂਰ੍‍ਛਨਾ. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਸੰਗੀਤਸ਼ਾਸ੍ਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸ੍ਵਰ ਦੀ ਇਸਥਿਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਮੂਰਛਨਾ ਹੈ. ਜੋ ਸ੍ਵਰ ਦੇ ਅੰਸ਼ (ਸ਼੍ਰੁਤਿ) ਨੂੰ ਮੂਰਛਨਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਭੁੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਤਿੰਨ ਸਪਤਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕੀ ਸੁਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਇੱਕੀ ਸੁਰਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਠੀਕ ਥਾਂ ਜੋ ਇਸਥਿਤੀ ਹੈ, ਇਹੀ ਮੂਰਛਨਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਲਈ ੨੧. ਮੂਰਛਨਾ ਤਿੰਨ ਗ੍ਰਾਮਾ ਦੀਆਂ ਹਨ, ਯਥਾ-#ਸੜਜਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਮੂਰਛਨਾ- ਲਲਿਤਾ, ਮਧ੍ਯਮਾ, ਚਿਤ੍ਰਾ, ਰੋਹਿਣੀ, ਮਤੰਗ਼ਜਾ, ਸੌਵੀਰੀ ਅਤੇ ਸਡਮਧ੍ਯਾ.#ਮਧ੍ਯਮਗ੍ਰਾਮ ਦੀ- ਪੰਚਮਾ, ਮਤਸਰੀ, ਮ੍ਰਿਦੁਮਧ੍ਯਾ, ਸ਼ੁੱਧਾ, ਅੰਤਾ, ਕਲਾਵਤੀ ਅਤੇ ਤੀਵ੍ਰਾ.#ਗਾਂਧਾਰਗ੍ਰਾਮ ਦੀ- ਰੌਦ੍ਰੀ, ਬ੍ਰਾਹਮੀ, ਵੈਸਨਵੀ, ਖੇਦਰੀ, ਸੁਰਾ, ਨਾਦਾਵਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲਾ. (ਸਾਂਗੀਤ ਦਾਮੋਦਰ) ੨. ਮੂਰ੍‍ਛਾ. ਗ਼ਸ਼. ਬੇਹੋਸ਼ੀ. "ਛੁਟੀ ਮੂਰਛਨਾਯੰ ਹਰੀਚੰਦ ਜਾਗੇ." (ਵਿਚਿਤ੍ਰ)

सं. मूर्च्छना. सूर्‍छना. संग्या- संगीतशास्त अनुसार स्वर दी इसथिती दा नाम मूरछना है. जो स्वर देअंश (श्रुति) नूं मूरछना मंनदे हन, उह भुॱल करदे हन. तिंन सपतकां दे इॱकी सुर हुंदे हन, इन्हां इॱकी सुरां दी आपणे ठीक थां जो इसथिती है, इही मूरछना है, इसे लई २१. मूरछना तिंन ग्रामा दीआं हन, यथा-#सड़जग्राम दी मूरछना- ललिता, मध्यमा, चित्रा, रोहिणी, मतंग़जा, सौवीरी अते सडमध्या.#मध्यमग्राम दी- पंचमा, मतसरी, म्रिदुमध्या, शुॱधा, अंता, कलावती अते तीव्रा.#गांधारग्राम दी- रौद्री, ब्राहमी, वैसनवी, खेदरी, सुरा, नादावती अते विशाला. (सांगीत दामोदर) २. मूर्‍छा. ग़श. बेहोशी. "छुटी मूरछनायं हरीचंद जागे." (विचित्र)

You Might Interested In: