ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਯਾ, ਪਰਤਿਗਿਆ

pratigyā, paratigiāप्रतिग्या, परतिगिआ

ਸੰ. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਕਿਸੇ ਕਾਰਜ ਦੇ ਕਰਨ ਅਥਵਾ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਚਨ ਦੇਣਾ. ਪ੍ਰਣ ਕਰਨਾ। ੨. ਕਸਮ. ਸੌਗੰਦ। ੩. ਪ੍ਰਣ ਸਹਿਤ ਕਥਨ ਕਿ ਮੈਂ ਇਹ ਕਰਮ ਜਰੂਰ ਕਰਾਂਗਾ, ਅਥਵਾ ਜੇ ਐਸਾ ਨਾ ਕਰਾਂ, ਤਦ ਐਸਾ ਐਸਾ ××× ਸਿੱਧ ਹੋਵਾਂਗਾ. ਅਥਵਾ ਜੇ ਐਸਾ ਭੀ ਹੋਵੇ ਤਦ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੇਗਾ, ਇਤ੍ਯਾਦਿਕ ਵਰਣਨ ਜਿਸ ਕਾਵ੍ਯ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ, ਉੱਥੇ "ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਯਾ" ਅਲੰਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ.#ਪ੍ਰਣ ਅਥਵਾ ਸੌਗੰਦ ਕੋ ਵਰਣਨ ਰਚਨਾ ਮਾਹਿ,#ਰੂਪ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਯਾ ਕੋ ਇਹੀ ਕਹੈਂ ਕਾਵ੍ਯ ਅਵਗਾਹਿ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਯੌਂ ਸੁਨਕੈ ਬਤਿਯਾਂ ਤਿਹ ਕੀ#ਹਰਿ ਕੋਪ ਕਹ੍ਯੋ ਹਮ ਯੁੱਧ ਕਰੈਂਗੇ,#ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਗਦਾ ਗਹਿਕੈ#ਦੁਊ ਭ੍ਰਾਤ ਸਬੈ ਅਰਿ ਸੈਨ ਹਰੈਂਗੇ,#ਸੂਰ ਸਿਵਾਦਿਕ ਤੇ ਨ ਭਜੈਂ#ਹਨਹੈਂ ਤੁਮ ਕੋ, ਨਹਿਂ ਜੂਝ ਮਰੈਂਗੇ,#ਮੇਰੁ ਹਲੈ ਸੁਕ ਹੈ ਨਿਧਿਵਾਰਿ#ਤਊ ਰਨ ਕੀ ਛਿਤਿ ਤੇ ਨ ਟਰੈਂਗੇ.#(ਕ੍ਰਿਸਨਾਵ)#ਪਸ਼੍ਚਿਮ ਸੂਰ ਚੜ੍ਹੈ ਕਬਹੂੰ#ਅਰ ਗੰਗ ਬਹੀ ਉਲਟੀ ਜਿਯ ਆਵੈ,#ਜੇਠ ਕੇ ਮਾਸ ਤੁਸਾਰ ਪਰੈ#ਬਨ ਔਰ ਬਸੰਤਸਮੀਰ ਜਰਾਵੈ,#ਲੋਕ ਹਲੈ ਧ੍ਰੂਅ ਕੋ ਜਲ ਕੋ ਥਲ ਹਨਐ#ਥਲ ਕੋ ਕਬ ਹਨਐ ਜਲ ਜਾਵੈ,#ਕੰਚਨ ਕੋ ਨਗ ਪੰਖਨ ਧਾਰ ਊਡੈ,#ਖੜਗੇਸ ਨ ਪੀਠ ਦਿਖਾਵੈ.#(ਕ੍ਰਿਸਨਾਵ)#ਰਵਿ ਅਸ੍ਤਨ ਤੇ ਪੂਰਬ ਜਬੈ,#ਜੇ ਨ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਤੋੜੋਂ ਤਬੈ,#ਤੌ ਨਿਜ ਪਿਤ ਤੇ ਜਨਮ੍ਯੋ ਨਾਹੀਂ#ਮੁਖ ਨ ਦਿਖਾਵਹੁਁ ਰਾਜਨ ਮਾਹੀਂ. (ਗੁਪ੍ਰਸੂ)#੪. ਨ੍ਯਾਯ ਵਿੱਚ ਪੰਚਾਵਯਵ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਾਕ੍ਯ.

सं. संग्या- किसे कारज दे करन अथवा ना करन लई वचन देणा. प्रण करना। २. कसम. सौगंद। ३. प्रण सहित कथन कि मैं इह करम जरूर करांगा, अथवा जे ऐसा ना करां, तद ऐसा ऐसा ××× सिॱध होवांगा. अथवा जे ऐसा भी होवे तद ऐसा नहीं हो सकेगा, इत्यादिक वरणन जिस काव्य विॱच होवे, उॱथे "प्रतिग्या" अलंकार हुंदा है.#प्रण अथवा सौगंद को वरणन रचना माहि,#रूप प्रतिग्या को इही कहैं काव्य अवगाहि.#उदाहरण-#यौं सुनकै बतियां तिह की#हरि कोप कह्यो हम युॱध करैंगे,#बान कमान गदा गहिकै#दुऊ भ्रात सबै अरि सैन हरैंगे,#सूर सिवादिक ते न भजैं#हनहैं तुम को, नहिं जूझ मरैंगे,#मेरु हलै सुक है निधिवारि#तऊ रन की छिति ते न टरैंगे.#(क्रिसनाव)#पश्चिम सूर चड़्है कबहूं#अर गंग बही उलटी जिय आवै,#जेठ के मास तुसार परै#बन और बसंतसमीर जरावै,#लोक हलै ध्रूअ को जल को थल हनऐ#थल को कब हनऐ जल जावै,#कंचन को नग पंखन धार ऊडै,#खड़गेस न पीठ दिखावै.#(क्रिसनाव)#रवि अस्तन ते पूरब जबै,#जे न लोहगड़्ह तोड़ों तबै,#तौ निज पित ते जनम्यो नाहीं#मुखन दिखावहुँ राजन माहीं. (गुप्रसू)#४. न्याय विॱच पंचावयव दा पहिला वाक्य.

You Might Interested In: