ਤੋਮਰ

tomaraतोमर

ਸੰ. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਨੇਜ਼ਾ. ਬਰਛਾ. ਭਾਲਾ। ੨. ਇੱਕ ਛੰਦ. ਲੱਛਣ- ਚਾਰ ਚਰਣ, ਪ੍ਰਤਿ ਚਰਣ ਸ, ਜ, ਜ. , , .#ਉਦਾਹਰਣ-#ਅਕਲੰਕ ਰੂਪ ਅਪਾਰ,#ਸਭ ਲੋਕ ਸੋਕ ਉਧਾਰ,#ਕਲਿਕਾਲ ਕਰ੍‍ਮ ਬਿਹੀਨ,#ਸਭ ਕਰ੍‍ਮ ਧਰ੍‍ਮ ਪ੍ਰਬੀਨ. (ਅਕਾਲ)#(ਅ) ਤੋਮਰ ਨੂੰ ਕਈ ਵਿਦ੍ਵਾਨਾਂ ਨੇ ਮਾਤ੍ਰਿਕ ਮੰਨਕੇ ਲੱਛਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਤਿ ਚਰਣ ਬਾਰਾਂ ਮਾਤ੍ਰਾ, ਅੰਤ ਗੁਰੁ ਲਘੁ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਮਨਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦਰਸਨ ਪਿਆਸ,¹#ਗੋਬਿੰਦ ਪੂਰਨ ਆਸ, ×××#ਪ੍ਰਭੁ ਤੁਧ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ² ਹੋਰ,#ਮਨਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਚੰਦ ਚਕੋਰ. ××× (ਬਿਲਾ ਅਃ ਮਃ ੫)#(ੲ) ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰ ਵਿੱਚ ਤੋਮਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰੂਪ ਹੈ- ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਚਰਣ "ਮੁਕਤਾਮਣਿ" ਛੰਦ ਦਾ ਰੂਪਾਂਤਰ, ਅਰਥਾਤ ਪਹਿਲਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ ੧੨. ਮਾਤ੍ਰਾ ਪੁਰ, ਦੂਜਾ ੧੩. ਪੁਰ, ਅੰਤ ਗੁਰੁ ਲਘੁ, ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਚਰਣ "ਹਰਿਗੀਤਿਕਾ" ਛੰਦ ਦੇ, ਯਥਾ-#ਰੋਮਹਰਖ ਹੁਤੋ ਜਹਾਂ, ਸੋਉ ਆਇਓ ਤਹਿਂ ਦੌਰ, ਹਲੀ ਮਦਿਰਾ ਪੀਤ ਥੋ, ਕਵਿ ਸ੍ਯਾਮ ਤਾਹੀ ਠੌਰ, ਸੋ ਆਯ ਠਾਢ ਭਯੋ ਤਹਾਂ ਜੜ੍ਹ, ਤਾਹਿਂ ਸਿਰ ਨ ਨਿਵਾਯਕੈ, ਬਲਭਦ੍‌ ਕੋਪ ਕਮਾਨ ਲੈਕਰ, ਮਾਰਿਓ ਤਿਂਹ ਧਾਯਕੈ. ੩. ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜਾਤਿ, ਜਿਸ ਦਾ ਜਿਕਰ ਚੰਦ ਕਵਿ ਨੇ ਪ੍ਰਿਥੀਰਾਜ ਰਾਯਸੋ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਹੈ. ਕਿਤਨੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਜਾਤਿ ਨੂੰ ਤੁਯਾਰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ. ਇਸ ਦਾ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਭੀ ਕਿਤਨਾ ਚਿਰ ਰਾਜ ਰਿਹਾ ਹੈ.

सं. संग्या- नेज़ा. बरछा. भाला। २. इॱक छंद. लॱछण- चार चरण, प्रति चरण स, ज, ज. , , .#उदाहरण-#अकलंक रूप अपार,#सभ लोक सोक उधार,#कलिकाल कर्‍मबिहीन,#सभ कर्‍म धर्‍म प्रबीन. (अकाल)#(अ) तोमर नूं कई विद्वानां ने मात्रिक मंनके लॱछण कीता है कि प्रति चरण बारां मात्रा, अंत गुरु लघु.#उदाहरण-#मनि प्रीति दरसन पिआस,¹#गोबिंद पूरन आस, ×××#प्रभु तुध बिना नहीं² होर,#मनि प्रीति चंद चकोर. ××× (बिला अः मः ५)#(ॲ) क्रिसनावतार विॱच तोमर दा इॱक होर रूप है- पहिले दो चरण "मुकतामणि" छंद दा रूपांतर, अरथात पहिला विश्राम १२. मात्रा पुर, दूजा १३. पुर, अंत गुरु लघु, अते पिछले दो चरण "हरिगीतिका" छंद दे, यथा-#रोमहरख हुतो जहां, सोउ आइओ तहिं दौर, हली मदिरा पीत थो, कवि स्याम ताही ठौर, सो आय ठाढ भयो तहां जड़्ह, ताहिं सिर न निवायकै, बलभद्‌ कोप कमान लैकर, मारिओ तिंह धायकै. ३. राजपूतां दी इॱक जाति, जिस दा जिकर चंद कवि ने प्रिथीराज रायसो विॱच कीता है. कितने लेखकां ने इस जाति नूं तुयार लिखिआ है. इस दा दिॱली विॱच भी कितना चिर राज रिहा है.

You Might Interested In: