ਨਾਗਰ

nāgaraनागर


ਸੰ. ਵਿ- ਨਗਰ ਦਾ. ਸ਼ਹਰੀ. "ਨਾਗਜਰਨਾ! ਮੇਰੀ ਜਾਤਿ ਬਿਖਿਆਤ ਚੰਮਾਰੰ." (ਮਲਾ ਰਵਿਦਾਸ) ੨. ਚਤੁਰ. ਸਭ੍ਯ. ਨਿਪੁਣ. "ਉਧਰੁ ਹਰਿ ਨਾਗਰ!" (ਸੂਹੀ ਅਃ ਮਃ ੫) ੩. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਧਨ੍ਵੰਤਰਿ, ਜੋ ਮਹਾਨ ਚਤੁਰ ਹੈ. "ਕਲਪਤਰੁ ਸਿਖਰਿ ਸੁ ਨਾਗਰ ਨਦੀਚੇ ਨਾਥੰ." (ਧਨਾ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ) ੪. ਸੁੰਢ, ਸ਼ੁੰਠਿ। ੫. ਗੁਜਰਾਤੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜਾਤਿ। ੬. ਨ- ਅਗ੍ਰ. ਵਿ- ਜੋ ਵਧੇ ਨਹੀਂ. "ਨਨ ਨਾਗਰੀ ਕੇ ਹ੍ਵੈ ਨਾਗਰ." (ਗੁਪ੍ਰਸੂ) ਸੁੰਦਰ ਇਸਤ੍ਰੀ ਦੇ ਨੇਤ੍ਰ ਵਧਕੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ, ਭਾਵ- ਘਟੀਆ ਹਨ। ੭. ਉੱਤਮ. ਸ਼੍ਰੇਸ੍ਠ ਬੋਧਕ ਭੀ ਨਾਗਰ ਸ਼ਬਦ ਆਇਆ ਹੈ. "ਟੂਟੀ ਨਾਗਰ ਲਜੁ." (ਸ. ਕਬੀਰ) ਉਮਰਰੂਪ ਉੱਤਮ ਰੱਸੀ ਟੁੱਟੀ.


सं. वि- नगर दा. शहरी. "नागजरना! मेरी जाति बिखिआत चंमारं." (मला रविदास) २. चतुर. सभ्य. निपुण. "उधरु हरि नागर!" (सूही अः मः ५) ३. संग्या- धन्वंतरि, जो महान चतुर है. "कलपतरु सिखरि सु नागर नदीचे नाथं." (धना त्रिलोचन) ४. सुंढ, शुंठि। ५. गुजराती ब्राहमणां दी इॱक जाति। ६. न- अग्र. वि- जो वधे नहीं. "नन नागरी के ह्वै नागर." (गुप्रसू) सुंदर इसत्री दे नेत्र वधके नहीं हो सकदे, भाव- घटीआ हन। ७. उॱतम. श्रेस्ठ बोधक भी नागर शबद आइआ है. "टूटी नागर लजु." (स. कबीर) उमररूप उॱतम रॱसी टुॱटी.