ਕੁਲਕ

kulakaकुलक

ਸੰ. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਇੱਕ ਬਿਰਛ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਕਰਤੇਂਦੂਆ ਭੀ ਆਖਦੇ ਹਨ. L. strychnos Nuxvomica । ੨. ਕੁਚਲੇ ਦਾ ਬਿਰਛ। ੩. ਹਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਸੱਪ। ੪. ਦੀਪਕ. ਦੀਵਾ। ੫. ਇੱਕ ਛੰਦ. ਦਸਮਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਕੁਲਕ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ- ਚਾਰ ਚਰਣ, ਪ੍ਰਤਿ ਚਰਣ- ਭ, ਜ. , .#ਉਦਾਹਰਣ-#ਧੰਧਕਤ ਇੰਦ। ਚੰਚਕਤ ਚੰਦ।#ਥੰਥਕਤ ਪੌਨ। ਭੰਭਜਤ ਮੌਨ।। (ਦੱਤਾਵ)#(ਅ) ਦੂਜਾ ਰੂਪ ਹੈ- ਪ੍ਰਤਿ ਚਰਣ ਅੱਠ ਮਾਤ੍ਰਾ, ਅੰਤ ਦੋ ਗੁਰੁ. ਇਸ ਭੇਦ ਦਾ ਨਾਉਂ "ਛਕਤ" ਭੀ ਹੈ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਦੁੰਦਭਿ ਬਾਜੇ। ਸਭ ਸੁਰ ਗਾਜੇ.#ਸੀਸ ਨਿਵਾਯੇ। ਸਭ ਸੁਖ ਪਾਏ।। (ਚੰਡੀ ੨)#(ੲ) ਤੀਜਾ ਰੂਪ ਹੈ, ਪ੍ਰਤਿ ਚਰਣ ੮. ਮਾਤ੍ਰਾ. ਅੰਤ ਗੁਰੁ ਲਘੁ ਦਾ ਨਿਯਮ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਭੇਦ ਦਾ ਨਾਉਂ "ਪ੍ਰਸਿੱਧ" ਹੈ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਗਹਿ ਬਹੁ ਬਰਿਯਤ। ਨਰਕਹਿਂਡਰਿਯਤ।#ਅਸ ਦੁਰਕਰਮੰ। ਛੁਟ ਜਗ ਧਰਮੰ। (ਕਲਕੀ)#ਪਾਪਨ ਭਰਜਨ। ਪੁਨ੍ਯਨ ਭਰ ਜਨ।#ਮਰਜਨ ਕਰ ਜਨ। ਕਰਤ ਅਮਰ ਜਨ ॥¹#(ਚਕ੍ਰਧਰਚਰਿਤ੍ਰ ਚਾਰੁਚੰਦ੍ਰਿਕਾ)#੬. ਤਿੰਨ ਸਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਯਾਪਦ ਆਵੇ, ਅਰਥਾਤ ਜੋ ਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਉਹ ਤਿੰਨ ਸਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ "ਕੁਲਕ" ਆਖਦੇ ਹਨ.

सं. संग्या- इॱक बिरछ, जिस नूं मकरतेंदूआ भी आखदे हन. L. strychnos Nuxvomica । २. कुचले दा बिरछ। ३. हरे रंग दा सॱप। ४. दीपक. दीवा। ५. इॱक छंद. दसमग्रंथ विॱच कुलक दा रूप है- चार चरण, प्रति चरण- भ, ज. , .#उदाहरण-#धंधकत इंद। चंचकत चंद।#थंथकत पौन। भंभजत मौन।। (दॱताव)#(अ) दूजा रूप है- प्रति चरण अॱठ मात्रा, अंत दो गुरु. इस भेद दा नाउं "छकत" भी है.#उदाहरण-#दुंदभि बाजे। सभ सुर गाजे.#सीस निवाये। सभ सुख पाए।। (चंडी २)#(ॲ) तीजा रूप है, प्रति चरण ८. मात्रा. अंत गुरु लघु दा नियम नहीं, इस भेद दा नाउं "प्रसिॱध" है.#उदाहरण-#गहि बहु बरियत। नरकहिंडरियत।#अस दुरकरमं। छुट जग धरमं। (कलकी)#पापन भरजन। पुन्यन भर जन।#मरजन कर जन। करत अमर जन ॥¹#(चक्रधरचरित्र चारुचंद्रिका)#६. तिंन सलोकां विॱच इॱक क्रियापद आवे, अरथात जो बात शुरू कीती है उह तिंन सलोकां विॱच खतम होवे, उस नूं "कुलक" आखदे हन.

You Might Interested In: