ਦਸਦਸ਼ਾ

dhasadhashāदसदशा

ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਦੇਹ ਦੀਆਂ ਦਸ ਹਾਲਤਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ:-#ਪਹਿਲੈ ਪਿਆਰਿ ਲਗਾ ਥਣ ਦੁਧਿ,#ਦੂਜੈ ਮਾਇ ਬਾਪ ਕੀ ਸੁਧਿ,#ਤੀਜੈ ਭਯਾ ਭਾਭੀ ਬੇਬ,#ਚਉਥੈ ਪਿਆਰਿ ਉਪੰਨੀ ਖੇਡ,#ਪੰਜਵੈ ਖਾਣ ਪੀਅਣ ਕੀ ਧਾਤੁ,#ਛਿਵੈ ਕਾਮੁ ਨ ਪੁਛੈ ਜਾਤਿ,#ਸਤਵੈ ਸੰਜਿ ਕੀਆ ਘਰਵਾਸੁ,#ਅਠਵੈ ਕ੍ਰੋਧੁ ਹੋਆ ਤਨ ਨਾਸੁ,#ਨਾਵੈ ਧਉਲੇ ਉਭੇ ਸਾਹ,#ਦਸਵੈ ਦਧਾ ਹੋਆ ਸੁਆਹ. (ਵਾਰ ਮਾਝ ਮਃ ੧)#੨. ਕਾਵ੍ਯਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਵਿਯੋਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਮੀ ਦੀਆਂ ਦਸ਼ ਦਸ਼ਾ ਇਹ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ:-#"ਅਭਿਲਾਖ, ਸੁ ਚਿੰਤਾ, ਗੁਣਕਥਨ, ਸ੍‍ਮ੍ਰਿਤਿ, ਉਦਬੇਗ, ਪ੍ਰਲਾਪ। ਉਨਮਾਦ, ਵ੍ਯਾਧਿ, ਜੜ੍ਹਤਾ ਭਯੇ ਹੋਤ ਮਰਣ ਪੁਨ ਆਪ." (ਰਸਿਕਪ੍ਰਿਯਾ)#੩. ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦੀਆਂ ਦਸ਼ ਦਸ਼ਾ ਇਹ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ:-#ਗਰਭਵਾਸ, ਜਨਮ, ਬਾਲ੍ਯ, ਕੌਮਾਰ, ਪੋਗੰਡ, ਯੌਵਨ, ਸ੍‍ਥਾਵਿਰ੍‍ਯ, ਜਰਾ, ਪ੍ਰਾਣਰੋਧ ਅਤੇ ਮਰਣ.

गुरू ग्रंथसाहिब विॱच देह दीआं दस हालतां लिखीआं हन:-#पहिलै पिआरि लगा थण दुधि,#दूजै माइ बाप की सुधि,#तीजै भया भाभी बेब,#चउथै पिआरि उपंनी खेड,#पंजवै खाण पीअण की धातु,#छिवै कामु न पुछै जाति,#सतवै संजि कीआ घरवासु,#अठवै क्रोधु होआ तन नासु,#नावै धउले उभे साह,#दसवै दधा होआ सुआह. (वार माझ मः १)#२. काव्यग्रंथां विॱच प्रीतम दे वियोग तों प्रेमी दीआं दश दशा इह लिखीआं हन:-#"अभिलाख, सु चिंता, गुणकथन, स्‍म्रिति, उदबेग, प्रलाप। उनमाद, व्याधि, जड़्हता भये होत मरण पुन आप." (रसिकप्रिया)#३. संसक्रित दे कवीआं ने शरीर दीआं दश दशा इह लिखीआं हन:-#गरभवास, जनम, बाल्य, कौमार, पोगंड, यौवन, स्‍थाविर्‍य, जरा, प्राणरोध अते मरण.

You Might Interested In: