ਘੱਤਾ

ghatāघॱता

ਪਿੰਗਲਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਤਾ ਦੋ ਚਰਣ ਦਾ ਛੰਦ ਹੈ. ਲੱਛਣ- ਪ੍ਰਤਿ ਚਰਣ ੩੨ ਮਾਤ੍ਰਾ. ਅੱਠ ਅੱਠ ਮਾਤ੍ਰਾ ਪੁਰ ਚਾਰ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ, ਅੰਤ ਗੁਰੁ ਲਘੁ ਦਾ ਨਿਯਮ ਨਹੀਂ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਉੱਤਮ ਕਰਣੀ, ਨਿਤਪ੍ਰਤਿ ਕਰਣੀ,#ਹੈ ਯਹਿ ਵਰਣੀ, ਸਿੱਖਨ ਰੀਤੀ. x x x#(੨) ਕੇਸ਼ਵਦਾਸ ਨੇ ਘੱਤਾ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਹੈ- ਦੋ ਚਰਣ, ਪ੍ਰਤਿ ਚਰਣ ੩੦ ਮਾਤ੍ਰਾ, ਪਹਿਲਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ ਦਸ ਪੁਰ, ਦੂਜਾ ਅੱਠ ਪੁਰ, ਤੀਜਾ ੧੨. ਪੁਰ, ਅੰਤ ਤਿੰਨ ਲਘੁ, ਅਰਥਾਤ ਨਗਣ।।।.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਨਿੰਦਾ ਕੇ ਤ੍ਯਾਗੀ, ਗੁਰੁਅਨੁਰਾਗੀ, ਗੁਰੁਸਿਖ ਧਾਰੀ ਸਦਗੁਨ. x x x#੩. ਦਸਮਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਘੱਤਾ ਤਿੰਨ ਚਰਣ ਦਾ ਛੰਦ ਹੈ. ਪਹਿਲੇ ਚਰਣ ਵਿੱਚ ੨੪ ਮਾਤ੍ਰਾ, ੧੧- ੧੩ ਪੁਰ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ, ਦੂਜੇ ਚਰਣ ਦੀਆਂ ੧੬. ਮਾਤ੍ਰਾ, ੮- ੮ ਪੁਰ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ. ਅੰਤ ਦੋ ਲਘੁ. ਇਹ ਭੇਦ ਵਿਖਮਤਰ ਛੰਦ ਹੈ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਧਰਮ ਨ ਕਰਹੀਂ ਏਕ, ਅਨੇਕ ਪਾਪ ਕੈਹੈਂ ਸਭ।#ਲਾਜ ਬੇਚ ਤਂਹਿ, ਫਿਰੈ ਸਗਲ ਜਗ।#ਪਾਪ ਕਮੈਹੈਂ, ਦੁਰਗਤਿ ਪੈਹੈਂ,#ਪਾਪਸਮੁੰਦ ਜੈਹੈਂ ਨਹੀਂ ਤਰ." (ਕਲਕੀ)

पिंगलग्रंथां विॱच घॱता दो चरण दा छंद है. लॱछण- प्रति चरण ३२ मात्रा. अॱठ अॱठ मात्रा पुर चार विश्राम, अंत गुरु लघु दा नियम नहीं.#उदाहरण-#उॱतम करणी, नितप्रति करणी,#है यहि वरणी, सिॱखन रीती.x x x#(२) केशवदास ने घॱता दा रूप दिॱता है- दो चरण, प्रति चरण ३० मात्रा, पहिला विश्राम दस पुर, दूजा अॱठ पुर, तीजा १२. पुर, अंत तिंन लघु, अरथात नगण।।।.#उदाहरण-#निंदा के त्यागी, गुरुअनुरागी, गुरुसिख धारी सदगुन. x x x#३. दसमग्रंथ विॱच घॱता तिंन चरण दा छंद है. पहिले चरण विॱच २४ मात्रा, ११- १३ पुर विश्राम, दूजे चरण दीआं १६. मात्रा, ८- ८ पुर विश्राम. अंत दो लघु. इह भेद विखमतर छंद है.#उदाहरण-#धरम न करहीं एक, अनेक पाप कैहैं सभ।#लाज बेच तंहि, फिरै सगल जग।#पाप कमैहैं, दुरगति पैहैं,#पापसमुंद जैहैं नहीं तर." (कलकी)

You Might Interested In: